“余所诛者”的意思及全诗出处和翻译赏析

xìn líng jūn jiù zhào lùn
信陵君救赵论

lùn zhě yǐ qiè fú wèi xìn líng jūn zhī zuì, yú yǐ wéi cǐ wèi zú yǐ zuì xìn líng yě.
论者以窃符为信陵君之罪，余以为此未足以罪信陵也。
fū qiáng qín zhī bào jí yǐ, jīn xī bīng yǐ lín zhào, zhào bì wáng.
夫强秦之暴亟矣，今悉兵以临赵，赵必亡。
zhào, wèi zhī zhàng yě.
赵，魏之障也。
zhào wáng, zé wèi qiě wèi zhī hòu.
赵亡，则魏且为之后。
zhào wèi, yòu chǔ yàn qí zhū guó zhī zhàng yě, zhào wèi wáng, zé chǔ yàn qí zhū guó wèi zhī hòu.
赵、魏，又楚、燕、齐诸国之障也，赵、魏亡，则楚、燕、齐诸国为之后。
tiān xià zhī shì, wèi yǒu jí jí yú cǐ zhě yě.
天下之势，未有岌岌于此者也。
gù jiù zhào zhě, yì yǐ jiù wèi jiù yī guó zhě, yì yǐ jiù liù guó yě.
故救赵者，亦以救魏；救一国者，亦以救六国也。
qiè wèi zhī fú yǐ shū wèi zhī huàn, jiè yī guó zhī shī yǐ fēn liù guó zhī zāi, fū xī bù kě zhě? rán zé xìn líng guǒ wú zuì hū? yuē: yòu bù rán yě.
窃魏之符以纾魏之患，借一国之师以分六国之灾，夫奚不可者？然则信陵果无罪乎？曰：又不然也。
yú suǒ zhū zhě, xìn líng jūn zhī xīn yě.
余所诛者，信陵君之心也。
xìn líng yī gōng zǐ ěr, wèi gù yǒu wáng yě.
信陵一公子耳，魏固有王也。
zhào bù qǐng jiù yú wáng, ér zhūn zhūn yān qǐng jiù yú xìn líng, shì zhào zhī yǒu xìn líng, bù zhī yǒu wáng yě.
赵不请救于王，而谆谆焉请救于信陵，是赵知有信陵，不知有王也。
píng yuán jūn yǐ hūn yīn jī xìn líng, ér xìn líng yì zì yǐ hūn yīn zhī gù, yù jí jiù zhào, shì xìn líng zhī yǒu hūn yīn, bù zhī yǒu wáng yě.
平原君以婚姻激信陵，而信陵亦自以婚姻之故，欲急救赵，是信陵知有婚姻，不知有王也。
qí qiè fú yě, fēi wéi wèi yě, fēi wéi liù guó yě, wèi zhào yān ěr.
其窃符也，非为魏也，非为六国也，为赵焉耳。
fēi wéi zhào yě, wèi yī píng yuán jūn ěr.
非为赵也，为一平原君耳。
shǐ huò bù zài zhào, ér zài tā guó, zé suī chè wèi zhī zhàng, chè liù guó zhī zhàng, xìn líng yì bì bù jiù.
使祸不在赵，而在他国，则虽撤魏之障，撤六国之障，信陵亦必不救。
shǐ zhào wú píng yuán, ér píng yuán yì fēi xìn líng zhī yīn qī, suī zhào wáng, xìn líng yì bì bù jiù.
使赵无平原，而平原亦非信陵之姻戚，虽赵亡，信陵亦必不救。
zé shì zhào wáng yǔ shè jì zhī qīng zhòng, bù néng dāng yī píng yuán gōng zǐ, ér wèi zhī bīng jiǎ suǒ shì yǐ gù qí shè jì zhě, zhǐ yǐ gōng xìn líng jūn yī yīn qī zhī yòng.
则是赵王与社稷之轻重，不能当一平原公子，而魏之兵甲所恃以固其社稷者，只以供信陵君一姻戚之用。
xìng ér zhàn shèng, kě yě, bù xìng zhàn bù shèng, wèi lǔ yú qín, shì qīng wèi guó shù bǎi nián shè jì yǐ xùn yīn qī, wú bù zhī xìn líng hé yǐ xiè wèi wáng yě.
幸而战胜，可也，不幸战不胜，为虏于秦，是倾魏国数百年社稷以殉姻戚，吾不知信陵何以谢魏王也。
fū qiè fú zhī jì, gài chū yú hóu shēng, ér rú jī chéng zhī yě.
夫窃符之计，盖出于侯生，而如姬成之也。
hóu shēng jiào gōng zǐ yǐ qiè fú, rú jī wèi gōng zǐ qiè fú yú wáng zhī wò nèi, shì èr rén yì zhī yǒu xìn líng, bù zhī yǒu wáng yě.
侯生教公子以窃符，如姬为公子窃符于王之卧内，是二人亦知有信陵，不知有王也。
yú yǐ wéi xìn líng zhī zì wèi jì, hé ruò yǐ chún chǐ zhī shì jī jiàn yú wáng, bù tīng, zé yǐ qí yù sǐ qín shī zhě ér sǐ yú wèi wáng zhī qián, wáng bì wù yǐ.
余以为信陵之自为计，曷若以唇齿之势激谏于王，不听，则以其欲死秦师者而死于魏王之前，王必悟矣。
hóu shēng wèi xìn líng jì, hé ruò jiàn wèi wáng ér shuō zhī jiù zhào, bù tīng, zé yǐ qí yù sǐ xìn líng jūn zhě ér sǐ yú wèi wáng zhī qián, wáng yì bì wù yǐ.
侯生为信陵计，曷若见魏王而说之救赵，不听，则以其欲死信陵君者而死于魏王之前，王亦必悟矣。
rú jī yǒu yì yú bào xìn líng, hé ruò chéng wáng zhī xì ér rì yè quàn zhī jiù, bù tīng, zé yǐ qí yù wèi gōng zǐ sǐ zhě ér sǐ yú wèi wáng zhī qián, wáng yì bì wù yǐ.
如姬有意于报信陵，曷若乘王之隙而日夜劝之救，不听，则以其欲为公子死者而死于魏王之前，王亦必悟矣。
rú cǐ, zé xìn líng jūn bù fù wèi, yì bù fù zhào èr rén bù fù wáng, yì bù fù xìn líng jūn.
如此，则信陵君不负魏，亦不负赵；二人不负王，亦不负信陵君。
hé wéi jì bù chū cǐ? xìn líng zhī yǒu hūn yīn zhī zhào, bù zhī yǒu wáng.
何为计不出此？信陵知有婚姻之赵，不知有王。
nèi zé xìng jī, wài zé lín guó, jiàn zé yí mén yě rén, yòu jiē zhī yǒu gōng zǐ, bù zhī yǒu wáng.
内则幸姬，外则邻国，贱则夷门野人，又皆知有公子，不知有王。
zé shì wèi jǐn yǒu yī gū wáng ěr.
则是魏仅有一孤王耳。
wū hū! zì shì zhī shuāi, rén jiē xí yú bèi gōng sǐ dǎng zhī xíng ér wàng shǒu jié fèng gōng zhī dào, yǒu zhòng xiāng ér wú wēi jūn, yǒu sī chóu ér wú yì fèn, rú qín rén zhī yǒu ráng hóu, bù zhī yǒu qín wáng, yú qīng zhī yǒu bù yī zhī jiāo, bù zhī yǒu zhào wáng, gài jūn ruò zhuì liú jiǔ yǐ.
呜呼！自世之衰，人皆习于背公死党之行而忘守节奉公之道，有重相而无威君，有私仇而无义愤，如秦人知有穰侯，不知有秦王，虞卿知有布衣之交，不知有赵王，盖君若赘旒久矣。
yóu cǐ yán zhī, xìn líng zhī zuì, gù bù zhuān xì hū fú zhī qiè bù qiè yě.
由此言之，信陵之罪，固不专系乎符之窃不窃也。
qí wèi wèi yě, wèi liù guó yě, zòng qiè fú yóu kě.
其为魏也，为六国也，纵窃符犹可。
qí wèi zhào yě, wèi yī qīn qī yě, zòng qiú fú yú wáng, ér gōng rán dé zhī, yì zuì yě.
其为赵也，为一亲戚也，纵求符于王，而公然得之，亦罪也。
suī rán, wèi wáng yì bù dé wú zuì yě.
虽然，魏王亦不得无罪也。
bīng fú cáng yú wò nèi, xìn líng yì ān dé qiè zhī? xìn líng bù jì wèi wáng, ér jìng qǐng zhī rú jī, qí sù kuī wèi wáng zhī shū yě rú jī bù jì wèi wáng, ér gǎn yú qiè fú, qí sù shì wèi wáng zhī chǒng yě.
兵符藏于卧内，信陵亦安得窃之？信陵不忌魏王，而径请之如姬，其素窥魏王之疏也；如姬不忌魏王，而敢于窃符，其素恃魏王之宠也。
mù xiǔ ér zhù shēng zhī yǐ.
木朽而蛀生之矣。
gǔ zhě rén jūn chí quán yú shàng, ér nèi wài mò gǎn bù sù.
古者人君持权于上，而内外莫敢不肃。
zé xìn líng ān dé shù sī jiāo yú zhào? zhào ān dé sī qǐng jiù yú xìn líng? rú jī ān dé xián xìn líng zhī ēn? xìn líng ān dé mài ēn yú rú jī? lǚ shuāng zhī jiàn, qǐ yī zhāo yī xī yě zāi! yóu cǐ yán zhī, bù tè zhòng rén bù zhī yǒu wáng, wáng yì zì wèi zhuì liú yě.
则信陵安得树私交于赵？赵安得私请救于信陵？如姬安得衔信陵之恩？信陵安得卖恩于如姬？履霜之渐，岂一朝一夕也哉！由此言之，不特众人不知有王，王亦自为赘旒也。
gù xìn líng jūn kě yǐ wéi rén chén zhí dǎng zhī jiè, wèi wáng kě yǐ wéi rén jūn shī quán zhī jiè.
故信陵君可以为人臣植党之戒，魏王可以为人君失权之戒。
chūn qiū shū zàng yuán zhòng huī shuài shī.
《春秋》书葬原仲、翚帅师。
jiē fū! shèng rén zhī wèi lǜ shēn yǐ!
嗟夫！圣人之为虑深矣！